Door Bert Immerzeel
De nieuwswaarde van de berichtgeving rond Nederlands-Indië loopt de laatste tijd bedenkelijk terug. En dan heb ik het niet over de zojuist verschenen biografie van Jan Pieterszoon Coen, van Jur van Goor, maar over al die losse berichten in de landelijke pers over ‘onthullingen’ met betrekking tot onze koloniale oorlog en de pesterijen van de Nederlandse overheid jegens haar Indische onderdanen. Ik geef u enkele voorbeelden.
Nederlandse leger op Java, 1946. (Foto: Hugo Wilmar)
x
Op 10 juli 2012 kopte De Volkskrant: `Eerste foto’s ooit van executies Nederlands leger in Indië.´ In een afvalcontainer zouden beelden zijn gevonden van een massa-executie van Indonesiërs. Deskundigen hielden echter een slag om de arm: er zou eerst onderzoek moeten worden gepleegd om meer duidelijkheid over de beelden te krijgen. Dat onderzoek is er nooit gekomen. De bewuste foto´s zijn echter – hoe kon het anders – hun eigen leven gaan leiden.
Een jaar later vond het NRC Handelsblad een ex-militair die zeker wist dat hij bij één van de op de bewuste foto´s afgebeelde executies aanwezig was geweest. Het gebeurde had plaatsgevonden in Gedong Tataan, Zuid-Sumatra. Deskundigen noemden zijn verhaal plausibel, maar ja, opnieuw: er moest meer onderzoek worden gedaan. NRC-correspondent Melle Garschagen reisde naar Gedong Tataan en hoorde van de plaatselijke bevolking dat er helemaal geen executie had plaatsgevonden.
Op 4 april 2015 publiceerde het NRC Handelsblad een verhaal van Marjolein van Pagee en Gijsbert van Es, onder de kop `Namen de Nederlanders wraak?´, over een vergeldingsactie in het dorp Prambon Wetan. De dorpssecretaris zou nog een schrift in zijn bezit hebben, met daarin de namen van de 64 slachtoffers. Het verhaal lijkt te zijn bedoeld voor een fotorapportage en een radioverslag, niet voor een gedegen onderzoek. ‘Ooggetuigen’ blijken getuigen te zijn van de eerdere aanval op de Nederlanders, maar niet van de wraakactie. De in de kop van het artikel gestelde vraag klinkt wel érg retorisch.
In juni 2015 verscheen in De Correspondent een verslag van Manon van den Brekel onder de titel ‘In het Nationaal Archief verbergt de overheid namenlijsten van vermoorde Indonesiërs.´ De strekking van het verhaal is duidelijk: de overheid, gedagvaard door nabestaanden van slachtoffers van de zogenaamde Celebes-affaire, zou geen baat hebben bij goed onderzoek naar de identiteit van die slachtoffers, en daarom relevante stukken ‘verbergen’. Wat het artikel echter niet duidelijk maakt: hoe het mogelijk is dat een freelance journaliste deze bedoelde stukken dan zomaar ter inzage krijgt. ´Verbergt´ is natuurlijk heel iets anders dan ´bewaart´.
Ook de Japanse periode
Het zijn niet alleen artikelen over de koloniale oorlog van 1946-1949 waarin sprake lijkt te zijn van onvoldoende gegevens. Zo biedt De Volkskrant veel ruimte aan Griselda Molemans, een schrijfster die er niet voor terugschrikt Nederlandse overheid keer op keer op verschillende punten te beschuldigen, zonder daarvoor de bewijzen op tafel te leggen.
Op 9 februari 2015 schreef zij `Veel KNIL-militairen die tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië als dwangarbeider werkten aan de Birmaspoorweg, hebben nooit de uitkering ontvangen waarop ze recht hadden.´ Op 30 mei, onder de kop `Nederland hield smartegeld onterecht in kas´, herhaalde zij haar beschuldiging. De overheid zou geld hebben achtergehouden en niet actief op zoek zijn gegaan naar slachtoffers. Een door haar opgerichte stichting kondigde aan naar de rechter te zullen gaan om een en ander te bewijzen. Van deze aangekondigde rechtsgang is echter nog steeds geen sprake.
Soortgelijke beschuldigingen klinken door in haar recente artikel in De Volkskrant over dwangprostitutie. De overheid zou onvoldoende hebben onderzocht en materiaal bewust achter gesloten deuren houden. Ook daarvan ontbreekt enig bewijs.
De overheid!
Wat al deze artikelen gemeen hebben, is dat ze zijn geschreven vanuit een journalistieke insteek. De boodschap lijkt soms belangrijker dan de feiten. Begrijpelijk, als daarmee maatschappelijke misstanden worden aangekaart of uit de weg geruimd. Echter niet als de waarheid geweld wordt aangedaan. De artikelen voeden namelijk wel degelijk een maatschappelijk opinie, een opinie die zich in dit geval vooral richt tegen de overheid. Een overheid die geen onderzoek wil, die slachtoffers niet tegemoet wil komen, die gelden bestemd voor het Indische bevolkingsdeel achterhoudt etc. etc..
Hoe je het ook wendt of keert, met dergelijke beschuldigingen komen we natuurlijk geen stap dichter bij de waarheid. Mag ik voorstellen dat iedereen die nu nog met nieuwe onthullingen denkt te moeten komen, deze eerst voorlegt aan de instituten die zich het meest op het onderzoek naar deze materie hebben voorbereid: het KITLV, het NIOD en het NIMH?
x
Gearchiveerd onder:9. Java Post
