Het Covid-19 of Corona-virus houdt de hele wereld in zijn greep. De media willen ons doen geloven dat we in oorlog zijn.
Voorlichting Bescherming Bevolking 1961
Door Bert Immerzeel
Terwijl ik dit schrijf staat in Nederland de stand op 4749 besmette personen en 213 doden. Boris Johnson, de Britse premier, spreekt van oorlog, en ook Donald Trump zette zichzelf op een voetstuk als ´oorlogspresident´. De Duitse premier Angela Merkel – bekend met de gevoeligheden van het begrip oorlog – ging slechts zo ver door te zeggen dat het Covid-19-virus de grootste uitdaging was sinds de Tweede Wereldoorlog.
Linksom of rechtsom, de wereldleiders en media doen ons geloven dat we in oorlog zijn. Maar is dat wel zo? Wat maakt dat deze pandemie aan een oorlog doet denken?
In januari 1942, een paar weken na de Japanse aanval op Pearl Harbor en de Nederlandse oorlogsverklaring, schreef het Soerabaijasch Handelsblad: “Toen de oorlog uitbrak, waren er velen, die in hun zenuwachtigheid naar andere plaatsen zijn getrokken, naar plaatsen, die naar hun oordeel ´veiliger´ leken. Er zijn er, die de bergen in zijn getrokken, doch later weer terug zijn gekomen. Sommigen gingen van stad A. naar stad B., terwijl weer anderen van stad B. naar stad A. reisden, omdat zij ieder voor zich zelf vonden, dat hun keuze voor wat betreft de veiligheid de juiste was. Voorts zijn er velen, die hun kinderen van de scholen hebben weggehaald, zonder daarbij te bedenken, dat daardoor het hele onderwijs van hun kinderen in de war wordt geschopt.”
De Japanners – hier getypeerd als ´wilde´ tegenstanders – zouden zeker komen, en, bekend of onbekend, zij boezemden een grote angst in.
Het blad waarschuwde voor een lange oorlogsduur en de mogelijke gevolgen: “Het is natuurlijk een heel grote blunder, te denken, dat de oorlog afgelopen kan zijn binnen enige dagen. Het is verstandiger om voorbereid te zijn op een oorlog van jaren.”
De toonzetting van het artikel in het Soerabaijasch Handelsblad is vergelijkbaar met die van de berichtgeving over het coronavirus in de huidige media. Ook nu wordt de bevolking opgeroepen rust te bewaren en zich voor te bereiden op het ergste. Maar da´s nog geen oorlog.
Oorlog is chaos
Oorlog is chaos. Oorlog, zoals degenen met persoonlijke ervaring weten, is grenzeloze dood en vernietiging. Het omvat per definitie oncontroleerbare, willekeurige gebeurtenissen die zich in een vacuüm voordoen wanneer de wetten en conventies die mensen en samenlevingen in vredestijd binden niet langer van toepassing zijn. En daarvan is nú geen sprake.
Over enkele maanden viert Nederland dat de oorlog 75 jaar geleden werd beëindigd. En doet dat, met de wetenschap dat in Indië geen sprake was van een echte bevrijding, en een andere oorlog was uitgebroken. Echter ook díe oorlog ligt al weer 70 jaar achter ons, en slechts weinigen weten nog uit eigen ervaring wat een échte oorlog werkelijk inhoudt: fysieke pijn, honger, het verlies van dierbaren en bezit. En dit alles op een schaal die alomvattend is, omdat het iedereen raakt.
Allen die daarná geboren zijn kunnen zich gelukkig prijzen met het feit dat we sindsdien geen oorlog meer hebben gekend. Hooguit de dreiging. Ik herinner me nog dat in 1961 alle Nederlandse huisgezinnen enkele brochures van de Bescherming Bevolking in de brievenbus kregen met aanwijzingen hoe zich voor te bereiden op een kernaanval. Voldoende blikvoeding, batterijen, medicijnen+ en w.c.-papier in huis halen voor een periode van een paar weken, en, als het onverhoopt toch mocht gebeuren, binnen blijven (in een kelder, onder een tafel of de trap), en naar de radio luisteren. Sindsdien kenden we ook de maandelijkse oefening met de sirenes, – enkele jaren geleden afgeschaft omdat we tegenwoordig een smartphone hebben.
De Russen die werden verwacht zijn niet gekomen. Gelukkig maar. En evenmin hebben we als volk echt geleden van de olie- of de financiële crisis. Zoals bij iedere crisis hadden sommigen te lijden, maar niet – zoals in oorlogstijd – het hele volk.
Het Soerabaijasch Handelsblad besloot: “Elke oorlog zal offers kosten aan mensenlevens, aan rijkdom en bezit. Doch bij elk offer zullen wij onze tanden op elkaar klemmen om des te krachtiger onze plichten te vervullen, die op onze schouders zijn gelegd, zowel in ons gewone burgerlijke werkzaamheden als in welke andere werkzaamheden ook! Wij zijn thans gelijk de soldaten die verantwoordelijkheid dragen ten aanzien van de uiteindelijke overwinning.”
Dat laatste geldt ook nu, in tijden van crisis. We zijn allen medeverantwoordelijk voor de uitkomst. Dat betekent: handen wassen, zo veel mogelijk afstand houden van anderen, en – zolang de overheid daar om vraagt – binnen blijven!
En niet vergeten: 5 mei valt veel te vieren. Oók voor de Indische Nederlanders!