Voor Indisch Nederland is augustus herdenkingsmaand bij uitstek. De emoties komen dan gemakkelijker naar de oppervlakte. Ten goede, maar misschien ook ten kwade…
De overheid in Indië: het paleis in Buitenzorg, 1910.
Door Bert Immerzeel
De temperatuur daalt, de zomer is weer bijna voorbij. Soms denk ik dat het maar goed is dat de Japanners in augustus capituleerden, want dat geeft de kranten in Nederland ruimschoots gelegenheid aandacht te schenken aan alles wat met Indië te maken heeft.
Bij alle herdenkingen komen natuurlijk herinneringen naar boven aan onze dierbaren, maar ook veel oud zeer. En worden steeds dezelfde woorden uit de kast gehaald: schuld, recht en genoegdoening.
De hoofdschuldige, zou ik zeggen, is Japan. Maar er zijn nog maar zeer weinigen in Nederland die nog naar Japan wijzen. Slechts een handvol bejaarden komt iedere maand in Den Haag bijeen, om daar, onder de paraplu van de Stichting Japanse Ereschulden, bij de Japanse ambassade te protesteren tegen de manier waarop dit land met haar oorlogsverleden is omgegaan. Inmiddels werden bijna 300 petities in de brievenbus van de ambassade achtergelaten.
Omdat de Japanners niet thuis geven, richten we ons dan maar op de Nederlandse overheid, en dit vanwege:
- Het niet goed afhandelen van schaderegelingen. Bij de afhandeling van Japanse uitkeringen, het fonds voor de spoorwegarbeiders en dat behorende bij het zogenaamde Wassenaar verdrag, zou onvoldoende ruchtbaarheid zijn gegeven aan deze regelingen en geld aan de strijkstok zijn blijven hangen. Vindt de Task Force Indisch Rechtsherstel.
- Het niet uitbetalen van salarissen van ambtenaren tijdens de oorlogsjaren. Enkele jaren geleden werd door het Indisch Platform met de overheid een akkoord bereikt over een eenmalige nabetaling (de zogenaamde backpay) aan nog in leven zijnde personen. Een schande dat nabestaanden buiten deze regeling vielen, vindt het alternatieve Indisch Platform 2.0 en eist genoegdoening.
- Het onvoldoende compenseren van de ‘kille ontvangst’ van de Indische gemeenschap in Nederland in de Jaren ’40-’60. Een overheidcommissie deed 20 jaar geleden onderzoek naar beschuldigingen in deze richting. Het resulteerde, naast miljoenen voor collectieve uitgaven, in een eenmalige uitkering van ongeveer 1800 euro aan allen die tijdens de oorlogsjaren in Nederlands-Indie woonden en nadien naar Nederland kwamen. Task Force Indisch Rechtsherstel en Indisch Platform 2.0 vinden dit niet genoeg en eisen miljarden.
- Het geen oog hebben voor de belangen van de Molukse gemeenschap. De opheffing van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger is juridisch onjuist verlopen, en de uitgeklede backpay regeling trof Molukse mensen het hardst. Vindt de Stichting Maluku4Maluku, en eist daarvoor excuses en rechtsherstel.
- Het niet schadeloosstellen van nabestaanden van Indonesische slachtoffers van Nederlands geweld tijdens de zogenaamde Politionele Acties. Ook deze nabestaanden hebben recht op een uitkering. Vindt de Stichting Komite Utang Kehormatan Belanda (KUKB), bijgestaan door advocate Liesbeth Zegveld.
- Het ten onrechte niet-erkennen van 17 augustus 1945 als datum van de Indonesische onafhankelijkheid. Vindt de Stichting KUKB en nog een aantal linkse splintergroeperingen.
Zo zijn er misschien nog wel meer grieven te noemen. O ja, da’s waar ook, een schande dat de koning niet aanwezig was tijdens de officiële herdenking in Den Haag!
Om eerlijk te zijn, ik vraag me af of we met al deze eisen het onszelf niet nodeloos moeilijk maken om in het reine te komen met ons verleden. Want laten we nu eerlijk zijn. Nederlands-Indië bestaat al 70 jaar niet meer, en de Indo’s, misschien nu nog herkenbaar, gaan langzaam maar zeker op in een steeds kleurrijker wereldbevolking.
Een dezer dagen las ik dat de herdenking van Market Garden (u weet wel: de landing bij Arnhem) in de gemeente Ede voor het eerst werd georganiseerd in samenwerking met Duitsers. De organisatie zocht contact met onze oosterburen en die reageerden meteen enthousiast. “Wat fijn dat we erbij mogen zijn”, was hun reactie.
Het naspelen van de oorlog met Japanners zie ik nog niet direct voor me. Maar zou het niet geweldig zijn als iets van die verzoeningsgezindheid van de Edenaren ook in Indische kringen merkbaar wordt? Zodat we het bij de herdenkingen alleen nog maar over de slachtoffers hoeven te hebben, en niet over de vraag of het nu wel of niet een schande is dat de koning er niet bij was?
Maar goed, de zomer is bijna voorbij. Waar maak ik me eigenlijk druk over?
x
P.S. Ik lees dat een dezer dagen ‘Pinda’ uitkomt: een prachtige glossy van en voor Indo’s waarin vooral veel aandacht voor alle mooie en bijzondere aspecten van de Indische geschiedenis en cultuur. Ik ben benieuwd!
x