Door Yanti Mualim
Het overlijdensbericht van tante Hetty op donderdag 6 augustus 2015 kwam niet onverwachts. Het ging al een tijd niet zo goed met mijn 94-jarige tante.
Oma (meisjesnaam Kwik Kwan Nio) in het midden en tante Hetty Harlan-Sim rechts vooraan
Tante Hetty is overleden op de dag dat Japan herdacht dat 70 jaar geleden de atoombom op Hiroshima viel. Ze was dus 24 jaar toen Japan capituleerde en enkele dagen later Soekarno de Indonesische onafhankelijkheid proclameerde. De Hollandse tijd, de oorlog, de Japanse bezetting had ze allemaal bewust meegemaakt. Ze had me veel verteld over haar kindertijd, haar jonge jaren en over de periode van hard werken, haar moeder helpen om aan geld te komen. Maar iedere keer benadrukte ze dat ze een leuke jeugd had en dat ze een mooi leven heeft gehad.
Tante Hetty was een jongere zus van mijn moeder en de langst overlevende van de 12 kinderen van mijn opa en oma. Mijn opa en oma hadden 12 kinderen, 10 meisjes en 2 jongens. Ze woonden in Poerwokerto, een dorpje in Midden Java. Als kind ben ik daar vaak geweest toen oma nog leefde. In mijn herinnering was het een eenvoudig maar groot huis met een behoorlijk groot stuk grond eromheen. Mijn oma was analfabeet omdat ze nooit naar school was geweest. Mijn opa kon lezen en schrijven en dat was heel wat in die tijd, dat heb ik van verhalen gehoord, want zelf heb ik hem nooit gekend. Hij was jong gestorven.
Eigenlijk besefte ik pas later hoe flink mijn oma moest zijn om 12 kinderen groot te brengen. Ze stond er op dat haar kinderen naar school gingen. Zelf had ze heel graag naar school willen gaan, maar in die tijd werden meisjes voorbereid voor het huwelijk. Ze benijde mijn opa omdat hij wel naar school was geweest en volgens mijn moeder vond mijn oma hem niet zo flink. Het was ook mijn oma die alles aan deed opdat de kinderen naar school konden gaan. Ze moest geld verdienen om alles te bekostigen. Heel vroeg in de ochtend ging ze koekjes maken om vervolgens 4 uur in de ochtend met de ‘dokar’ (koets) naar de markt te gaan om de koekjes te verkopen. En dat deed ze iedere dag.
Volgens tante Hetty was oma een bijzondere vrouw, een warm persoon met een groot hart en zeer vooruitstrevend. Het was ook mijn oma die een melkerij was begonnen en dat was een belangrijke bron van inkomsten voor het grote gezin. Dan denk ik meteen aan een ring die mijn moeder van oma had gekregen als dank omdat mijn moeder kordaat had gehandeld en daarmee een MKZ-uitbraak had weten te voorkomen. Mijn moeder had wat medische kennis omdat ze vroedvrouw was.
Uit de verhalen kon ik opmaken dat de 12 kinderen van opa en oma min of meer op een natuurlijke wijze groepjes zijn gaan vormen volgens leeftijd. Dus tante Hetty, tante Lilly en tante Lien de drie jongsten gingen als kinderen veel met elkaar spelen. De bijzondere band bleef, ook toen ze volwassen en zelfs oud waren. Mijn moeder had dat met haar broer oom Jan, en haar zus tante Annie. Wat ik bijzonder vind van mijn tantes en mijn ooms is dat ze zo gehecht zijn aan elkaar. Zowel mijn moeder als tante Hetty vonden dat het aan oma te danken is. Ze was als moeder de verbindende factor en heeft de kinderen altijd geleerd om goed voor elkaar te zijn.
Opa Sim Thian Tik en oma Kwik Kwan Nio en hun twaalf kinderen, in Poerwokerto. Tante Hetty, in donkere jurk, tussen opa en oma. King, de moeder van de schrijfster, achter oma.
En nog iets ‘ouderwets’ wat ik me van oma kon herinneren: dat een jongere respect moet hebben voor een oudere en een oudere gehoorzaamt. Voor tante Hetty die bij de drie jongsten hoort was dat niet moeilijk. Ik weet niet of het haar aard is of door de omstandigheden, maar bij mij kwam ze over als een persoon die zich makkelijk kan schikken in alle omstandigheden. Ze eiste weinig en was snel tevreden. Ze vertelde me dat ze als kind afdankertjes van haar oudere zusters kreeg, en ik kon geen jaloezie bespeuren in haar stem.
Ze weet het leven aangenaam te maken door tevreden te zijn met wat er is en vriendschap te sluiten met haar omgeving. Als lerares was ze geliefd bij haar leerlingen, ze verstond de kunst om mensen leergierig te maken zonder autoritair te zijn. Lesgeven heeft ze tot een hoge leeftijd gedaan. Ze hield haar kennis op peil en las veel. Alleen de laatste jaren ging het moeizaam omdat haar ogen slechter werden.
Mijn laatste tante is er niet meer, maar de herinnering blijft. “Ik heb een mooi leven gehad”, zei ze. Hiermee is het hoofdstuk van de generatie van mijn moeder voltooid.
x
x
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op het blog van Yanti Mualim, 8 augustus 2015.
Gearchiveerd onder:9. Java Post
