Kantoorhoofd Persijn

Arthur Persijn, ca. 1927

Als je lang in een oud foto-album zit te bladeren, of, in dit geval, naar een foto-album kijkt van de collectie Foto zoekt familie van het Tropenmuseum, dan kun je je soms een goede voorstelling maken van de hoofdrolspelers. Hun karakter vind je soms aangenaam, soms staat het je tegen.
Het album van het kantoorhoofd der Posterijen te Weltevreden, de heer Arthur Persijn, geeft misschien wel aanleiding tot het laatste.

In een vorig artikel wezen we al op die merkwaardige annonce in het Bataviaasch Dagblad, waarin hij het publiek oproept geen krediet te verstrekken aan zijn vrouw. Nu kun je je natuurlijk voorstellen dat mevrouw Persijn een gat in haar hand had, maar toch, het bericht zal het huwelijk meer kwaad dan goed hebben gedaan. Enkele jaren later werd dat huwelijk dan ook ontbonden.

Gymnastiek

Los van de vele aankondigingen van het Gouvernement waarin de promoties van Persijn werden aangekondigd, komt de naam van de man nóg een keer voor in de dagbladpers. Ook zijn tweede initiatief om het publiek te informeren, komt vreemd over. Onder de titel “Gedwongen gymnastiek” plaatste Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië de volgende door Persijn ingezonden brief:

Het klasje van Alwine Persijn op de kloosterschool in Weltevreden, 1921.

“Geachte redactie, Het volgende strekt om iets mee te delen over verplichte deelname aan de gymnastiek op de Gouvernements lagere scholen, speciaal die in Meester Cornelis. Ik heb namelijk twee meisjes die naar de Meisjesschool aldaar gaan, één van 14 en één van 11. Beiden nu worden verplicht aan gymnastiek mee te doen (voorlopig Zweedse, later korfballen, boksen, voetballen en weet ik wat meer). Hebben de ouders daar bezwaar tegen, dan is het: „er uit” met die scholieren, want zonder gymnastiek geen plaats op een Gouvernementsschool. Mijn oudste dochter kwam een dezer dagen thuis met een paar el blauw goed en de mededeling van het hoofd der school, dat daarvan maar een gymnastiekbroek moest worden gemaakt. De lap zou f 2.50 kosten en wel in rekening worden gebracht. Ik zond het goed terug met de mededeling dat mijn dochter géén blauwe broek zou dragen en geen deel zou nemen aan gymnastiek, aangezien ik er uit principe tegen ben. Toen werd me verteld, dat alle leerlingen aan gymnastiek moesten deelnemen, aangezien het op het leerplan voorkwam. Dus met andere woorden: jullie ouders hebben niets te vertellen, zó willen wij het en zó zal het ook zijn, èn, werd er bijgezegd, blijft u er bezwaar tegen hebben, dan zit er niets anders op dan uw kinderen van school te halen. Informaties bij de inspecteur van Lager Onderwijs, de heer Lantinga, gaven hetzelfde resultaat, namelijk of meedoen of er uit, alhoewel hij toch ook niet erg ingenomen was met die gymnastiek en de stroeve handhaving er van. Hij kon er echter niets aan doen; het Departement wilde het nu eenmaal zo hebben.
Mijn kinderen gaan er subiet uit en naar een particuliere school, waar geen dwang in dat opzicht bestaat; maar ik weet ook dat er vele ouders zijn die er eveneens bezwaar tegen hebben dat hun dochters aan die grappenmakerij meedoen, doch verplicht zijn, om financiële redenen, hun kinderen op Gouvernementsscholen te doen blijven. Ik vraag maar: is het nu bepaald nodig om, tegen de wil der ouders in, te dwingen tot deelname aan die gymnastiek en die zwembroekjes van f 2.50 per stuk zonder maakloon?
Hoogachtend, A. F. G. Persijn. Meester Cornelis, 20 Juli 1927.”

De redactie van het blad plaatste het volgende commentaar: “Ook wij achten het fout dat in dit opzicht tegen de wil der ouders in kan worden opgetreden. Maar gymnastiek op zichzelf achten wij heilzaam voor de jeugd. Wij begrijpen dat iemand zich principieel verzet tegen het feit dat over de kinderen wordt beschikt zonder de ouders er in te kennen, maar niet dat men principieel tegen gymnastiek is voor zijn kinderen.”

Voor de duidelijkheid: Persijn protesteerde niet tegen het feit dat op de Gouvernementsschool gymnastiek werd gegeven, hij protesteerde tegen het feit dat zijn dochters daaraan moesten deelnemen. Met andere woorden: gymnastiek is niet voor meisjes.

De foto´s

Een lachende Cornelie. Foto gemaakt door Jan Vane.

Het wat starre karakter van Persijn komt ook naar voren in de foto´s, niet alleen die van hemzelf (zelfs geen glimlachje!), maar ook de foto´s die door hem moeten zijn gemaakt. Opvallend is zijn onvermogen om zijn kinderen voor de camera te laten lachen. De enige foto van een lachende Alwine (zo heette, weten we inmiddels, de oudste dochter), lijkt te zijn gemaakt door een collega van Persijn, Jan Vane. Deze Vane wist niet alleen Alwine aan het lachen te krijgen, maar ook Cornelie, de tweede dochter.

Persijn had een leidende functie, niet alleen op zijn werk, maar ook thuis. Het gezin moet gedurende de gehele periode dat het album bestrijkt, tenminste vier personeelsleden hebben gehad: een baboe, een kokkie, een tuinjongen en een wasvrouw. Persijn beeldde ze een keer gezamenlijk af, met ‘emblemata’, in de tuin van het huis te Meester Cornelis.

En dan die auto´s! Zijn passie! Waarschijnlijk kocht hij iedere twee jaar ongeveer een nieuw exemplaar, iedere keer nog groter, nog mooier. En het personeel maar poetsen. In het album staan maar liefst vier foto´s waarop een huisbediende de auto poetst. En als er geen bediende was om te figureren, dan vroeg hij of zijn gezinsleden bij de auto wilden gaan staan, want ja, een auto alleen is maar een auto alleen. Als dochter Cornelie de mooiste jurk van haar leven heeft gekregen, wordt zij zó bij de auto gezet dat de auto nog nét iets mooier lijkt dan de jurk.

Het moet een wat stugge, conservatieve man zijn geweest, iemand die meer leefde voor zijn werk en zijn auto´s, dan voor zijn gezin. Maar goed, misschien verbeelden we ons dit slechts, en was hij ook liefdevol en zorgzaam.

Inmiddels weten we al heel wat meer van het album. Dankzij onze vorige oproep weten we nu de namen van de kinderen: Adolphine (“Alwine”) Louise (geboren 13 oktober 1912); Cornelie (“Prul”), (20 november 1915), Gustave (29 maart 1917) en Pucky (10 maart 1930). Van de volgende generatie hebben we een zoon van Gustave weten te traceren.

Het album heeft een thuis!

PTT Weltevreden. In het midden Persijn, en naast hem waarschijnlijk het kantoorhoofd op dat moment, de heer Schoonhoven, en diens echtgenote. Tijdens Schoonhovens Europees verlof, in 1932, nam Persijn waar. Hij volgde Schoonhoven op in 1934 toen deze met pensioen ging.