De afgelopen weken hebben we weer zo´n heerlijk voorbeeld van onzin-nieuws gezien. En misschien hadden we het zélf niet eens door. U heeft er vast wel over gelezen: de kleding van Melania Trump, – altijd goed voor een smeuïg artikel. Heeft ze met die kleding een boodschap te verbergen, of niet?
De First Lady op safari
Dit keer maakte de First Lady maakte een rondreisje door Afrika. Om toeristische redenen, en om de door haar gesteunde armoedeprojekten aandacht te geven. Een paar dagen, meer was het niet, maar voldoende om breed uitgemeten te worden in de media. Wat schreef de Volkskrant over het bezoek? “De keuze voor een spierwitte 19e-eeuwse tropenhelm dreigt het bezoek van de Amerikaanse first lady, Melania Trump, aan Afrika te bepalen. Niet de bezoekjes aan weeshuizen, scholen en andere goede doelen in Ghana of Malawi blijven hangen, maar de vraag waarom zij op haar safaritrip in Kenia juist dit specifieke hoofddeksel droeg dat als symbool van koloniale onderdrukking geldt.”
De tropenhelm als symbool van koloniale onderdrukking? – nooit geweten. Nu kopieerde de Volkskrant hier de Anglo-Saksische kranten, en heeft dit dus niet zélf verzonnen, maar toch, je moet wel op blijven letten, want voor je het weet zit je in de bus naar Dokkum om het kolonialisme te bestrijden. En of het dan de Volkskrant was, De Groene, The Washington Post of The Guardian die je daartoe aanzette, dat dóet er dan niet meer toe. Die helm was immers fout.
Welke bureauredacteur heeft dit echter bedacht? In welke landen werd de tropenhelm als ‘fout’ gezien? Sinds wanneer? En vooral: waarom? In deze absurde tijd van de social media kun je van alles verzinnen zonder dat het gecontroleerd wordt.
Nederlands-Indië
Ook in Nederlands-Indië werd de tropenhelm gedragen. In de 19e eeuw werd het hoofddeksel gebruikt door blanke, bezwete planters die in de buitengebieden hun gewas moesten inspecteren. Het was een hard, breed hoofddeksel om bescherming te bieden tegen overvallende takken, en geëigend om de ogen wat rust te gunnen. In de 20-ste eeuw werden de helmen al weer minder gedragen omdat het métier meer en meer een kantoor-aangelegenheid werd.
Dus ja, het was meestal een hoofddeksel voor de blanken. Echter, diezelfde blanken onderscheidden zich door veel méér kenmerken van de rest van de bevolking. Ze hadden witte pakken en zwarte gepoetste schoenen, horloges en grote huizen. Ze reden in auto´s en gaven elkaar bij bijzondere gelegenheden bloemen. Ze leefden in een wereld die Kester Freriks onlangs beschreef in zijn Tempo Doeloe, een omhelzing. Worden al die andere kenmerken van deze blanke bovenlaag nu óók beschouwd als symbool van koloniale onderdrukking? Ik dacht het niet. Vanwaar dan, nu opeens, dit ‘symbool van koloniale onderdrukking’?
Soekarno in 1950 op de fiets, met tropenhelm. Later zou hij steeds de peci als hoofddeksel gebruiken.(Ch.Breijer, NA)
Ik heb, voor wat Nederlands-Indië betreft, geen bronnen gevonden die erop duiden dat de Indonesiërs de tropenhelm zien als symbool van koloniale onderdrukking. De door de machthebbers gebruikte hoofddeksels veranderen van tropenhelm in peci, van peci in militaire tooi, en tenslotte in baseball caps.
Het heeft er alle schijn van dat de stylist(e) van Melania Trump weinig oog heeft voor politieke gevoeligheden, maar ook veel fantasie heeft en zich graag laat inspireren door ouder beeldmateriaal. De First Lady beëindigde haar Afrikabezoek in Egypte. Ook daar droeg ze weer iets controversieels, een kopie van een kostuum gedragen door een nazischurk in een Indiana Jonesfilm.
We mogen slechts hopen dat zij de komende jaren niet steeds verkeerd wordt geïnterpreteerd en dat daarmee ons geschiedbeeld wordt verwrongen. Dát echter hangt misschien meer af van ons dan van haar. Laten we kritisch blijven.
x