Een heldin weggegaan

Evy Siantoeri-Poetiray
Surabaya 3 juli 1918 – Jakarta 27 augustus 2016

‘Volk van Nederland, zijt Gij bereid het zelfbeschikkingsrecht van het volk van Indonesië voor honderd procent te erkennen?’ Dat vroeg Evy Poetiray, bestuurslid van Perhimpunan Indonesia, op 2 februari 1946 in de Markthallen in Amsterdam. Het antwoord uit de zaal luidde volmondig: ‘ja’. Het zou helaas anders zijn.

Evy Poetiray

Door Herman Keppy

Evy Poetiray kwam voor studie naar  Amsterdam, maar toen brak de oorlog uit. Net als alle (alle) Indonesische studenten in Nederland wilde zij niets van het fascisme weten en keerde zij zich tegen de Duitse bezetter. Zij was in de illegaliteit onder meer werkzaam als koerierster van De Waarheid en Het Parool. 

Na de Bevrijding stelde zij zich opnieuw strijdvaardig op, nu voor de onafwendbare onafhankelijkheid van Indonesië. Haar communistische verzetsvrienden bleven haar steunen, maar de socialistische kameraden die zeven dagen na haar speech de PvdA oprichtten, lieten haar en haar landgenoten vallen als een baksteen. Evy keerde terug naar haar vaderland en bouwde met haar man Maragin Siantoeri een nieuw leven op.

In 2008 was ik een paar dagen in Jakarta toen ik (Molukse) mensen om me heen hoorde praten over ´tante Evy´. Ongelovig vroeg ik: over welke tante Evy hebben jullie het? Men antwoordde: Evy Poetiray.  Wat, leeft zij nog? Jaha, of ik niet met haar wilde spreken? En ik kreeg een telefoon in handen gedrukt. Met kippenvel en bibberende handen kreeg ik een voor mij echte heldin aan de lijn. Ik noemde mijn naam en wilde uitleggen wie ik was en dat ik haar wilde interviewen. Ze stelde me gerust: “Herman, ik weet wel wie jij bent, jij schrijft die stukken in de krant.” Wauw.

Ik heb haar geïnterviewd en tal van herinneringen kwamen in perfect Nederlands boven. Bijvoorbeeld dat de jonge Joop den Uyl haar toentertijd het hof trachtte te maken. En ze vertelde glimlachend over de hongerwinter:

“Toen Irawan Soejono (een student die voor een illegaal blad werkte, HK) in Leiden was vermoord, zijn we op de fiets naar Leiden gegaan: drie jongens en drie meisjes. Wij achter ´bonceng´ (meeliften), op fietsen zonder banden. Een van die vrouwen, Elly Soumokil, had net een baby van drie maanden, maar zij moest en zou mee naar Leiden gaan. Zij heeft haar zoontje naar een nicht in het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam gebracht en zij is op weg gegaan naar Leiden.

We vonden onderdak in Oegstgeest. Daar waren acht jongens van ons onderdoken. Een van hen was Frits Harahap. Zij zaten in het verzet, met de taak om distributiekantoren te overvallen, om distributiebonnen te stelen.

Die jongens werden verzorgd door een verpleegster, Juju, ook een van ons. Toen we binnenkwamen, rende Elly meteen naar de keuken met haar borstsponde om melk te kolven. Die zuster zag dat en zei: ´nee, nee, gooi alsjeblieft die melk niet weg.´

De melk werd in een pannetje opgevangen en de jongens kregen die avond koffie met melk. Ze vroegen wel, ´hee, waar komt die melk vandaan?´ Daarop antwoordde de zuster; ´die melk heb ik voor een paar lakens bij de melkboer gekregen!´

We zijn daar een week gebleven en die jongens kregen twee keer per dag kopie susuh (koffie met melk). Toen we weg waren, was er geen melk meer in Oestgeest. De jongens vroegen; ´Hé, waarom ga je niet meer handelen met de tukan susuh (melkboer)?´ De zuster antwoordde: ´Nee, onze melkkoe is terug naar Amsterdam!´ Ze schrokken en toen ze bleven mopperen zei de zuster: ´Ja, maar jullie hebben wel een week lang lekkere, volle melk gekregen!´ Die reuzemop zal ik nooit vergeten.”

Zaterdag 27 augustus zat Evy Siantoeri-Poetiray in het ochtendzonnetje op het terras voor haar woning in Jakarta . Daar is zij op 98-jarige leeftijd vredig heengegaan. Selamat jalan tante Evy.

x

x